Ds. Willem (Wim) Fijn van Draat (1910-1998, X ll)

Willem werd op 16 oktober 1910 geboren in Nunspeet als vierde kind van de bovenmeester van de ‘School met de Bijbel’. Evert, Cor en Miep waren er al, en Wijm kwam later. Nunspeet was een Veluws dorp aan de Zuiderzee waar Gereformeerden en Hervormden elkaar verketterden en zijn vader (mijn grootvader) had daar veel mee te stellen. Katholieken bestonden niet.

Kinderen met genoeg in hun mars gingen naar het lyceum in Harderwijk (Nassau-Veluwe), de kinderen Fijn van Draat dus ook, zelfs Wijm als eerste meisje. De klassieke talen hadden Wims voorkeur, maar ook het rangeren met de stoomlocomotief in Harderwijk vond hij machtig interessant. Die belangstelling voor techniek is altijd gebleven. De studie werd echter theologie in Amsterdam aan de Vrije Universiteit. De professoren toen in de jaren ’30 blonken uit in bekrompenheid, de kwestie Geelkerken verscheurde de Gereformeerden en student Wim had meer belangstelling voor zeer goede Hervormde theologen. Miskotte en Noordmans waren zijn inspiratiebronnen. Hij was en bleef altijd op zoek naar de bevrijdende inhoud van het Woord in de Bijbel en de vergezichten die dat Woord te bieden heeft. Gravend in het Grieks van het Nieuwe Testament bleef hij altijd schatten delven, bijna 75 jaar lang.

Hij werd, na een stage in Wieringerwerf, predikant in Mechelen (België) en kon eindelijk trouwen met Alida (Aad) uit de welgestelde burgerfamilie Smith in Haarlem.

Drie jaar duurde het predikantschap en toen volgde drie jaar van afschuwelijk leven in de Japanse kampen, gescheiden van vrouw en kind. Toch vonden ze elkaar weer en konden met vele anderen worden gerepatrieerd. Bevrijdingsdag in huize Fijn van Draat was natuurlijk 15 augustus, de capitulatie van Japan.Al waren Nederlanders in die tijd niet meer gewenst in Indonesië, de liefde voor het land bleef, en het beroep naar het kleine Gereformeerde kerkje in Overveen kon dat niet uitwissen. Wel werden daar nog twee kinderen geboren: Hans (1947), die dit artikel schrijft, en Lydia (1949). (Foto uit 1947)

Toen de mogelijkheid kwam (1954) om studentenpredikant voor Aziatische (lees: Indonesische) studenten te worden, greep Wim die aan. Woonplaats werd Amsterdam, aan de Amsteldijk. De wereld kwam daar binnen: soms zelfs verstekelingen, zonder veel kennis van het Nederlands maar met kookvaardigheden. Mijn vader was een groot tegenstander van het koloniale en gewelddadige optreden van de Nederlandse regering in de jaren ’50 en lag voortdurend in de clinch met de bewindspersonen rondom Luns. Ik herinner me ook nog goed de regelmatige conferenties op Woudschoten die mijn vader organiseerde samen de Indonesische Christelijke (Studenten) vereniging PERKI, een vereniging die nog steeds bestaat. De lange redevoeringen in het Bahasa Indonesia ontgingen me, de eindeloze maaltijden niet. Er werd ook een tijdschrift uitgegeven: Chattulistiwa (de Evenaar), samen met vriend Ko Liang Ie als ontwerper (de binnenhuisarchitect van het nieuwe Schiphol). Het werk viel deels ook onder ‘zending’ van de kerken, en dopen deed mijn vader zeker: niet vaak kinderen, wel vaak volwassenen, die oorspronkelijk moslim waren. Collega’s als Harry en Gerard werden professor (Kuitert in Amsterdam, Rothuizen in Kampen), maar Wim bleef liever pastoraal en prekend rondreizen (60.000 km per jaar, oftwel één auto per jaar). Ook al werd door verhuizing naar Amstelveen in een nieuwbouwwoning de toestand voor de kinderen aangenamer dan in een bovenwoning aan de Amstel, het werk werd hem teveel. Hij droeg het over aan Auke Hoffman en werd predikant voor de (verstrooide) Nederlandse Protestanten in Zwitserland; woonplaats Zug in het midden, in een markante Tobleronevormige flat in Oberwil. Heel oecumenisch, alweer, d.w.z. dat zowel Hervormden als Gereformeerden dat werk droegen. Alsjeblieft géén dogmatische geschillen uit zitten pluizen! Ook weer jaarlijkse conferenties (in Sarnen), veel autokilometers, naar de kerkdiensten in Zürich, Bern, Basel, Melide en dichtbij in Walchwil. De gezondheid van Aad liep erg terug en ook bij Wim werden de moordende jaren in de concentratiekampen goed merkbaar. In 1968 kon hij voortijdig met emeritaat (het domineespensioen) en konden ze een wat sombere flat betrekken in Amstelveen. Maar mensen uit de hele wereld bleven in- en uitgaan en hulp kregen ze van de gediplomeerde verpleegster Gré Heideveld uit Basel. Gré heeft mijn ouders nog vele vele jaren erbij gegeven.

Dominee Wim bleef preken en studeren en tweemaal per jaar ging hij voor een maand als dominee naar de Nederlandse astmakliniek in Davos. In Amstelveen was hij gewaardeerd lid van de Bankraskerk, zeer open voor samenwerking met de Katholieke gemeente en hij assisteerde Auke Hoffman: er bleven veel contacten met Indonesiërs, ook van Chinese afkomst, die vroeger zijn studenten waren

De dood door een hersentumor van het vooroorlogse kind Pim, die de 50 niet haalde, was erg moeilijk te verwerken. Toch verhuisden ze nog naar een lichte en mooie flat met meer verzorgingsmo-gelijkheden in Amstelveen, waar ook Gré een eigen woning kon krijgen. Na een kort ziekbed overleed Wim, 88 jaar oud en geestelijk wakker tot de laatste dag.

De Bijbel lag altijd open, vooral bij de teksten van Lukas en Paulus. Bij het maken van de preek werden de aantekeningen steeds weer bijgesteld, tot zondagmorgen aan toe (zie afbeelding linksboven op de volgende pagina)

‘Wordt vernieuwd door vernieuwing van uw denken’ maakt dat er altijd weer mogelijkheden zijn voor een nieuw begin. Ik denk dat dat te maken had met het nieuwe leven na de kampen. Wim was buitengewoon tolerant en kon zich belangstellend opstellen tegen-over mensen met geheel andere ideeën dan de zijne. Hoogst serieus, maar ook liefhebber van humor (Wim Kan!) en groot muziekliefhebber. Eén van de eersten met Quad elektrostatische luidsprekers (de versterker is nog steeds in gebruik!) en van auto’s (jaja, tot tweemaal toe wist hij een Citroën ID los te peuteren bij zijn kerkelijke bazen die een kever genoeg vonden). De laatste jaren reed hij geen auto meer.

Hans Fijn van Draat